Fietsend vogelen in de Camargue

29 juni, 2018

Wie Camargue zegt, denkt aan wilde paarden en stieren. Maar de uitgestrekte moerassen, duinen en rijstvelden zijn vooral het leefgebied van duizenden vogels. De een nog kleurrijker dan de ander. En al fietsend zie je ze misschien wel het beste.

Leestijd: ca. 7 minuten

Het is nog vroeg in de ochtend als we met een heerlijk zeebriesje in de rug over La Digue fietsen, de onverharde zeedijk vanaf Saintes-Maries-de-la Mer. Aan de rechterkant een diepblauwe Middellandse Zee met, in deze tijd van het jaar nog verlaten, hagelwitte zandstranden. Links van ons strekt zo ver het oog reikt, de Camargue zich uit met plassen en moerassen. Het zonnetje zorgt voor een behaaglijke temperatuur. Hoe aangenaam kan het zijn?

Dit is geen fietspad om op te schieten. La Digue heeft veel weg van een vogelboulevard. Om de vijftig meter staan we stil en zetten de verrekijker aan de ogen. Het meest indrukwekkend zijn wel de flamingo’s, die in kleine groepjes door het ondiepe water waden. De exotische, hoogbenige dames buigen de lange halzen om met de knolvormige snavel kreeftjes en garnaaltjes uit het water te filteren. Hier in de Camargue treffen we de enige broedkolonie van Frankrijk aan, die in topjaren wel 15.000 paren telt. Flamingo’s zijn er talrijk en kom je gegarandeerd tegen tijdens je verblijf in de Camargue.

Water en vuur(vleugel)

Regelmatig vliegt een groepje flamingo’s over. De vogels pendelen heen en weer tussen de broedkolonie en de moerassen om voedsel te zoeken. Wij kennen flamingo’s vooral uit het vogelpark en dierentuin. Gezapige, saaie vogels die vaak de hele dag op een poot staan te suffen. Dit hier is heel andere koek. Vooral vliegende flamingo’s doen je bijna van de fiets vallen van verbazing. De normaal zachtroze gekleurde vogels veranderen in zwart-rode vuurvleugels. En dat is precies wat de wetenschappelijke naam van de flamingo Phoenicopterus roseus betekent, vuurvleugel.

Ondertussen wordt het aardig warm. Dat is meteen het verraderlijke van deze fietsroute. Zelfs in het voorjaar kunnen de temperaturen oplopen tot 30°C. In de schaduw fietsen is er niet bij, want bomen zijn in geen velden of wegen te bekennen. Voordat je vanaf de camping vertrekt, is het zaak om aan een aantal zaken te denken. Tot de standaarduitrusting behoren pet of zonnehoed, zonnebril, zonnebrandcrème, voldoende drinkwater en afhankelijk van de tijd van het jaar muggenolie. Onderweg tref je weinig eet- of drinkgelegenheden, dus zorg ook voor proviand. En last but not least, ofwel in goed Frans enfin et surtout, je verrekijker.

Modderbad voor kluut

Aan dit optische hulpmiddel beleef je veel plezier. We zien tussen de mansgrote flamingo’s allerlei kleinere steltlopers scharrelen. Met de veldgids in de hand (ook meenemen dus) herkennen we sierlijke zwart-witte kluten, die met hun lange omhoog gebogen snavels visjes en insecten uit het water maaien. De bergeenden die we verderop zien, hebben zo hun eigen manier om aan eten te komen. Met de knalrode platte eendensnavel schuiven ze als een bulldozer door de modder, waarin zich eveneens een rijk gevulde dis blijkt te bevinden. O wat zijn ze prachtig die bergeenden met hun donkergroene kop, felrode snavel, witte hals en lijf met een warme, kastanjebruine borst. Het is een raadsel hoe de voornamelijk witte kluten en bergeenden er meestal onberispelijk wit uitzien, terwijl ze bijna altijd in de modder zitten. In dit subtropische klimaat komen de vogels helemaal tot hun recht.

Ons einddoel van deze fietstocht is de 12 kilometer verderop staande Phare de la Gacholle. Vanaf deze vuurtoren heb je werkelijk een schitterend uitzicht over de omgeving. Vanaf hier heb je twee mogelijkheden. Dezelfde weg terug naar of rechtdoor richting Saint Bernard en om het Étang de Vaccarès heen fietsen. De route om het grote en voor de Camargue gezichtsbepalende meer bedraagt in totaal zo’n 50 kilometer. In het tempo dat wij aanhouden, kun je er gerust twee dagen voor uittrekken. Ook omdat de paden niet altijd even gemakkelijk berijdbaar zijn, is een (e-)mountainbike misschien een beter idee.

Saintes-Maries-de-la Mer

Wij keren dus om en als we op terugweg niet te veel vogelstops maken, zijn we met lunchtijd terug in Saintes-Maries-de-la Mer. Ondanks de 2.500 inwoners mag dit aardige plaatsje zich de ‘hoofdstad’ van de Camargue noemen. Al sinds de twaalfde eeuw is het een belangrijk pelgrimsoord voor Roma’s. Elk jaar op 24 en 25 mei vindt hier een bijzondere bedevaart plaats, waar Roma’s uit alle delen van Europa heen komen om hun beschermvrouw de heilige Sara te vereren.

Het gehele jaar door trekt Saintes-Maries-de-la Mer veel toeristen. Velen komen voor een bezoek aan de pelgrimskerk of voor de stierengevechtshows, die hier nog steeds in een arena worden opgevoerd. Saintes-Maries-de-la Mer mag zich een echte badplaats noemen met een mondaine wandelboulevard, aanlokkelijke stranden om te zonnebaden en tal van barretjes en restaurants. Ook kun je van hieruit rondvaarten maken, de Camargue per paard verkennen of een fiets huren.

In de nabije omgeving liggen een aantal campings, die een prima uitvalsbasis vormen om de Camargue te verkennen. Bedenk wel dat je je hier in het toeristische hart van de Camargue bevindt, waar het zeker in het hoogseizoen druk is. Wij kozen voor de veel rustiger gelegen camping Crin Blanc nabij Saint-Gilles aan de noordkant van de Camargue.

Boomkikkers bij de caravan

Behalve ruime staanplaatsen voor de caravan, biedt camping Crin Blanc het onmisbare zwembad voor de (klein)kinderen en een prima restaurant. In april en mei – de voor vogels meest interessante tijd in de Camargue – is het er rustig. Extra attractie op de camping is het grote aantal boomkikkers. Vooral ’s avonds en ’s nachts, maar ook overdag, klinkt het boomkikkerkoor rondom je caravan. Ze houden zich zelfs op in de meidoornhaag bij de parkeerplaats van de ingang. De kleine groene boomkikkertjes verschuilen zich graag in de braamstruiken en kunnen daar urenlang bewegingloos blijven zitten. Er komt soms aardig wat speurwerk bij kijken om de eerste te ontdekken. Is dat gelukt en je weet waar je op moet letten, dan wordt het meestal gemakkelijker om de diertjes te vinden.

Met de auto, per fiets of te voet; de Camargue leent zich ervoor om op vele manieren ontdekt te worden. Vergeet ook niet je losse fietsendrager mee te nemen voor op de auto. Je rijdt eerst 25 kilometer met de auto naar een totaal ander deel van de Camargue en even later fiets je door een nieuwe wereld. Met een goede kaart bij de hand ontdek je fiets- en wandelpaden en tal van rustige landweggetjes. Mijd met de fiets de drukkere doorgangswegen, want sommige Fransen hebben de neiging zich te meten aan Max Verstappen.

Rijst met vogels

Vanaf onze camping in Saint-Gilles rijd je binnen de kortste keren tussen de rijstvelden door. Interessant te zien hoe een netwerk van irrigatieslootjes droge en onderwater staande gebiedjes met elkaar verbindt. Water is in de Camargue al eeuwenlang het toverwoord. Het gebied heeft haar ontstaan te danken aan de rivier de Rhône. Deze begint aan de grote Rhônegletsjer bij de Furkapas in Zwitserland. Van daar stroomt hij over een afstand van 800 kilometer in zuidwestelijke richting. De veel gebruikte Route du Soleil (A7) volgt over een grote afstand de loop van de rivier. Bij Arles splitst de rivier zich in de Grand-Rhône en de Petit- Rhône. In de driehoekige delta tussen deze twee rivieren bevindt zich de Camargue.
Garantie voor constante wateraanvoer dus.

Op onder water staande velden waar de rijst bijna rijp is of juist geoogst, is voor vogels volop voedsel te vinden. Hier waden steltkluten op exorbitant hoge poten door het water, scharrelt een geheimzinnige ralreiger langs de waterkant of staat een groepje zwarte ibissen ogenschijnlijk te slapen. Totdat de vogels vinden dat je te dichtbij komt en ze massaal op de vleugels gaan. Een goede indruk van de rijstcultuur en haar vogels krijg je in het Musée de la Camargue bij Mas du Pont Rousty. Achter het bezoekerscentrumachtige museum strekt zich een natuurreservaat uit, waar vele typische Camarguevogels in het wild leven. Hier vissen ijsvogels in de irrigatiekanalen en jagen kleurrijke bijeneters in de lucht op libellen. Koereigers houden zich in de buurt van paarden en schapen op, omdat ze weten dat die sprinkhanen en ander lekkers opjagen wanneer ze door de lage vegetatie struinen.

Parc Ornithologique

Van een geheel andere orde is het Parc Ornithologique Pont de Gau, gelegen langs de D 570 ten noorden van Saintes-Maries-de-la-Mer. Pont de Gau is weliswaar een vogelpark, maar bijna alle vogels die hier voorkomen leven volledig in vrijheid. Slechts enkele exemplaren verblijven in kooien. De meeste vogels vliegen het park vrij in en uit, maar weten zich hier veilig omdat er niet gejaagd wordt. Ook worden bijvoorbeeld de flamingo’s twee keer per dag gevoerd. Rond etenstijd komen ze vanuit alle windstreken aanvliegen om een hapje mee te pikken.

In het park bevindt zich een grote reigerkolonie met blauwe reiger, kleine zilverreiger, ralreiger en kwak. Ook deze vogels leven in volledige vrijheid. Het 60 hectare grote gebied kenmerkt zich door plassen en moerassen – de Camargue in het klein. Voor natuur- en vogelfotografen een uitgelezen kans. Kijk niet vreemd op als je hier oog in oog komt te staan met een reusachtige beverrat. Het is geen rat en het is geen bever. De dieren van het formaat kleine hond zijn absoluut ongevaarlijk en eten uitsluitend plantaardig materiaal.

Het zal duidelijk zijn dat de Camargue voor fietsende natuur- en vogelliefhebbers heel wat te bieden heeft. Wat dacht je ervan om de dag af te sluiten op een van de gezellige terrassen in de schaduw van een plataan op een Zuid-Frans plein?